Układ zapłonowy.
Zespół elektryczny zapłonu składa się z prądnicy trójfazowej i ma
oddzielne uzwojenia do zasilania odbiorników oraz oraz ładowania
akumulatora. W niektórych modelach skuterów można spotkać układ
zapłonowy typu iskrownikowego, tam dodatkowe uzwojenie zasila tylko
układ zapłonowy. Na zewnątrz koła magnesowego jest impulsator, którego
zadaniem jest przekazywanie impulsów do modułu zapłonowego (wcześniej
tę funkcję spełnia przerywacz). Moduł zapłonowy przetwarza sygnał z
impulsatora na impuls zapłonowy, który jest przekazywany do cewki
wysokiego napięcia i tam przetwarzany na napięcie zapłonowe. Prawidłowe
napięcie to 15-16 000 V. Zarówno czas trwania impulsu, jak i moment
jego wyprzedzania przed zwrotem wynika z indywidualnego zaprogramowania
systemu CDI.
Najczęściej występującą usterką jest brak iskry
zapłonowej. Wtedy w pierwszej kolejności należy sprawdzić stan świecy
zapłonowej (czy nie jest przegrzana, zaolejona lub pokryta sadzą).
Należy również sprawdzić przewód wysokiego napięcia pomiędzy cewką
zapłonową a fajką świecy. Czasami fajka ma przebicie lub ulrgła
uszkodzeniu wewnętrznemu (i w tym przypadku nie będzie iskry). Jeżeli
świeca i przewód jest w porządku, należy sprawdzić czujnik podstawki
bocznej, który jest stosowany w większości nowoczesnych skuterów.
Awarii ulega najczęściej sam czujnik, który często brudzi się z racji
jego umiejscowienia. Czasami awarii może ulec przewód łączący czujnik z
modułem zapłonu. Należy odłączyć przewód idący od modułu do czujnika.
Jeśli uszkodzeniu uległ czujnik, to w tym momencie skuter powinien dać
się uruchomić, ale po odłączeniu tego przewodu nie będziemy w stanie
zgasić skutera, co stanie sie możliwe po ponownym połączeniu przewodu
do modułu. Kolor tego przewodu jest czarno-biały. Jeśli nie możemy go
zlokalizować, należy skorzystać ze schematu instalacji elektrycznej.

Jeżeli po wykonaniu tych czynności okaże się, że nadal nie ma iskry
należy sprawdzić iskrownik. Można to uczynić za pomocą omomierza
mierząc oporności impulsatora i cewki wzbudzenia. Jednym przewodem
dotyka się masę, drugim przewód wychodzący z impulsatora lub cewki
wzbudzenia (w zależności od tego, która część jest sprawdzana). Kiedy
miernik nie wskaże żadnej wartości, można wnioskować, że uszkodzeniu
uległ któryś ze zwojów cewki wzbudzenia lub impulsatora. W takich
przypadkach należy wymienić iskrownik na nowy. Gdy po sprawdzeniu
iskrownika okaże się, że instalacja nie działa prawidłowo, należy
sprawdzić moduł i cewkę zapłonową.
Dokładnie też trzeba sprawdzić
masę na module zapłonowym, która często ulega uszkodzeniu. Najłatwiej
jest to zrobić przez połączenie modułu z masą akumulatora (masa w
skuterze ma z reguły kolor zielony). Brak masy może również być
przyczyną zaniku iskry na świecy. Sprawdzenie modułu i cewki zapłonowej
wymaga zastosowania oscyloskopu warsztatowego (w warunkach domowych nie
ma takiej możliwości). Jeśli występują przerwy w zapłonie lub silnik w
pewnym momencie samoczynnie gaśnie i nie można go ponownie uruchomić
(ponieważ nie ma iskry), to uszkodzeniu uległa cewka zapłonowa. Ta sama
przyczyna jest w sytuacji, gdy skuter daje się uruchomić dopiero po
ochłodzeniu silnika.
Masę w instalacji sprawdzamy przy pomocy
miernika, ustawiając go na diodę. Wygląda to tak: jednym z przewodów od
miernika dotykamy do przewodu masowego, a drugim łączymy z ramą lub
silnikiem. W tym momencie na mierniku powinna być wartość zerowa. Jeśli
pojawi się inna wartość można wnioskować, że na przewodzie masowym
nastąpiła przerwa lub zwarcie. Należy także pamiętać, że niektóre
skutery są wyposażone w wyłącznik zapłonu i alarmu, działanie tych
elementów na układ zapłonowy jest takie samo, jak przy czujniku
podstawki bocznej (tzn. odłącza się od tych elementów przewód masowy z
reguły taki sam, jak przy czujniku podstawki).
Rozrusznik elektryczny.
Czasami zdarza się, że rozrusznik w ogóle nie reaguje. W pierwszej
kolejności należy sprawdzić, czy nie uległa rozłączeniu masa na
rozruszniku. Jeśli wszystko jest w porządku, należy sprawdzić czujnik
stopu (przy włączeniu dźwigni hamulcowej powinno włączyć się światło
stopu). Jeżeli żarówka się nie zapali, sprawdzamy czy nie uległa
przepaleniu (przepalona żarówka powoduje brak napięcia na czujniku
stopu i na rozruszniku). Jeśli funkcjonują prawidłowo należy sprawdzić
wyłącznik rozrusznika. Najprościej jest rozpiąć kostkę i połączyć
przewody na ''krótko''. Gdy rozrusznik nie zacznie pracować uszkodzeniu
mógł ulec tylko przekaźnik rozrusznika. Przekaźnik rozrusznika
(elektrowłącznik) sprawdza się na zasadzie zwierania dwóch szpilek
wychodzących z przekaźnika. Gdy rozrusznik nie zakręci, kolejną
czynnością jest wymontowanie rozrusznika z silnika i sprawdzenie go na
''krótko'' przy akumulatorze. Sprawdzanie na zasadzie ''krok po kroku''
jest najbardziej skutecznym sposobem na zlokalizowanie awarii.
Awaria akumulatora.
Błędem jest wymiana uszkodzonego akumulatora, jeśli nie usunięto
przyczyny awarii. Do sprawdzenia instalacji akumulatora wystarczy
miernik elektryczny. Jeżeli sprawdzimy, że mamy za duże ładowanie
(czyli powyżej 14,20 V), należy wymienić regulator napięcia, który
uległ uszkodzeniu, ponieważ za wysokie ładowanie powoduje przeładowanie
kolejnego akumulatora i jego uszkodzenie. Nadmierne ładowanie powoduje
również spalenie żarówek, jeśli przepaliło się ich więcej niż jedna,
należy sprawdzić prawidłowość ładowania ogniwa. Uszkodzenie akumulatora
może nastąpić przy zbyt słabym ładowaniu, co skutkuje jego
niedoładowaniem. Zaleca się wtedy wymianę iskrownika.
Awaria kierunkowskazu. Tu
pierwszą czynnością jest sprawdzenie przerywacza. Polega to na wypięciu
kostki i połączeniu dwóch przewodów. W tym przypadku nie złączamy masy,
gdyż możemy spowodować zwarcie w instalacji. Po złączeniu dwóch
przewodów włączamy przełącznik, jeśli żarówki zapalą się, uszkodzeniu
uległ przerywacz kierunkowskazu. Jeśli nie, należy szukać przyczyny
awarii w przełączniku kierunkowskazu.
Awaria czujnika poziomu paliwa.
Czujnik poziomu paliwa działa na zasadzie potencjometru. Czasami
blaszki przesuwające się po potencjometrze ulegają odkształceniu lub
zabrudzeniu. Wystarczy oczyścić lub podgiąć blaszkę, aby prawidłowo
przesuwały się po ścieżce. Zdarzy się, że ścieżka na potencjometrze
ulega przerwaniu, wtedy niezbędna jest wymiana czujnika na nowy. Aby to
sprawdzić, należy odpiąć kostkę pomiędzy czujnikiem a instalacją, spiąć
przewody i sprawdzić, czy wskaźnik paliwa zaczyna sie ruszać. Jeśli
wskaźnik nic nie wskazuje, znamy przyczynę awarii.
Światła.
Przy awarii świateł w pierwszej kolejności należy sprawdzić stan
żarówek. Jeśli są sprawne, sprawdzamy, czy dochodzi napięcie do
włącznika świateł. Jeśli dochodzi trzeba sprawdzić połączenie pomiędzy
wyłącznikiem a przełącznikiem na krótkie-długie. Układ jest tak
skonstruowany, że napięcie idzie najpierw z włącznika świateł i dopiero
po włączeniu przełącznika napięcie przekazywane jest do włącznika
krótkie-długie. Kolejnym elementem do skontrolowania jest prądnica, a
właściwie jej cewki. Za pomocą miernika ustawionego na prąd zmienny
podpinamy się do przewodów wychodzących z iskrownika (najczęściej mają
kolor żółty i biały). Jeśli miernik nie wskazuje napięcia, należy
wymontować iskrownik i sprawdzić lutowane połączenia przewodów
dochodzących do cewek. Czasami zdarza się zjawisko ''zimnego lutu'' (w
tych przypadkach wystarczy dokonać ponownego przylutowania przewodu do
cewki).

Tekst: Michał Pajewski